G³owica PTZ to specjalistyczne urz±dzenie, które w prosty sposób pozwala na zwiêkszenie pola widzenia kamery przemys³owej. Nowoczesne g³owice PTZ wraz z klawiaturami steruj±cymi (manipulatory) oraz obiektywami kamer typu „moto-zoom” nie tylko zwiêkszaj± funkcjonalno¶æ kamer ale tak¿e pozwalaj± na dok³adne ¶ledzenie obserwowanego obiektu lub zdarzenia. Sztywna konstrukcja kamer stacjonarnych sprawia, ¿e ich pole widzenie ci±g³e jest takie same, poniewa¿ uk³ady optyczne tych¿e kamer s± stale skierowane w jedno miejsce. Takie rozwi±zanie bardzo s³abo spisuje siê w obserwacji miejsc o du¿ym natê¿eniu ruchu (utrudnione rozpoznawanie szczegó³ów). Wyposa¿enie standardowej kamery CCTV w g³owicê PTZ oraz obiektyw typu „moto-zoom”, nie tylko umo¿liwia swobodne sterowanie polem widzenia ale równie¿ zdecydowanie zwiêksza skuteczno¶æ prowadzonego nadzoru wizyjnego na danym obszarze.
Podstawowe parametry g³owic PTZ
Ka¿da g³owica obrotowa PTZ posiada okre¶lony ud¼wig, którego przekroczenie mo¿e spowodowaæ z³± pacê. G³owicê PTZ nale¿y zawsze odpowiednio dobieraæ do masy kamery z któr± bêdzie wspó³pracowaæ.
Jednym z wa¿niejszych parametrów technicznych okre¶laj±cych g³owice PTZ jest prêdko¶æ obrotu. W najprostszych g³owicach obrotowych PTZ prêdko¶æ obrotu najczê¶ciej wynosi oko³o 10 stopni na sekundê. W modelach bardziej zaawansowanych mo¿emy spotkaæ siê z p³ynn± regulacj± prêdko¶ci obrotu w zakresie od 0,1 do nawet 400 stopni na sekundê. Prêdko¶æ obrotu to podstawowy i zarazem najwa¿niejszy parametr techniczny g³owic PTZ. G³owice obrotowe o du¿ej prêdko¶ci obrotu doskonale sprawdzaj± siê w miejscach o du¿ym natê¿eniu ruchu (np. stadiony pi³karskie), gdzie szybko¶æ reakcji uk³adu obserwacyjnego decyduje o skuteczno¶ci prowadzonej obserwacji.
Kolejnym parametrem technicznym na, który nale¿y zwróciæ uwagê pisz±c o g³owicach PTZ jest powtarzalno¶æ pozycjonowania. Jest to parametr, który w tanich modelach g³owic PTZ jest niezwykle trudny do uzyskania. W obrotnicach do kamer wy¿szej klasy parametr powtarzalno¶ci pozycjonowania najczê¶ciej jest mniejszy ni¿ 0,2 stopnia.
G³owice PTZ podobnie jak obudowy do kamer przemys³owych powinny posiadaæ informacjê na temat zgodno¶ci z norm± IP. Dziêki tej informacji u¿ytkownik wie w jakich warunkach ¶rodowiskowych urz±dzenie mo¿e pracowaæ stabilnie i bezawaryjnie.
Klasyfikacje obudów do kamer przemys³owych ze wzglêdu na ochronê przed dotkniêciem, przed dostaniem siê cia³ sta³ych oraz przed dzia³aniem wody, wg PN-92/E-08106:
Podzia³ g³owic obrotowych PTZ
Ze wzglêdu na o¶ obrotu g³owice PTZ do kamer przemys³owych mo¿emy podzieliæ na dwie podstawowe grupy: pracuj±ce w jednej p³aszczy¼nie i pracuj±ce w dwóch p³aszczyznach (pozioma i pionowa).
G³owice PTZ mo¿emy podzieliæ dodatkowo wed³ug innego kryterium, którym jest ich sposób monta¿u. Pierwsz± grup± g³owic PTZ s± urz±dzenia, w których podstawa monta¿owa kamery przemys³owej znajduje siê na górze. Ze wzglêdu na swoj± konstrukcjê tego typu g³owice umo¿liwiaj± monta¿ dodatkowych o¶wietlaczy IRLED, dziêki czemu doskonale sprawdzaj± siê w ca³odobowych systemach telewizji przemys³owej. Rozwi±zanie tego typu posiada pewn± wadê, któr± ze wzglêdu na charakter konstrukcji jest ograniczona mo¿liwo¶æ pochylenia kamery w dó³. W drugiej grupie znajduj± siê g³owice, w których podstawa monta¿owa kamery umieszczana jest z boku. Cech± wyró¿niaj±c± tego typu urz±dzenia jest mo¿liwo¶æ uzyskania du¿ego k±ta pochylenia w pionie. Ich konstrukcja mechaniczna utrudnia monta¿ reflektorów podczerwieni.
Zintegrowane kamery PTZ
Zintegrowane kamery PTZ to kompletny zestaw obrotowy sk³adaj±cy siê z kamery, obrotnicy PTZ i szeregu elementów dodatkowych. Obecnie zintegrowane kamery PTZ s± coraz czê¶ciej stosowane w systemach monitoringu wizyjnego. Decyduj±c siê na zastosowanie w systemie monitoringu zintegrowanej kamery PTZ nale¿y korzystaæ jedynie z urz±dzeñ specjalistycznych renomowanych firm. Co prawda parametry techniczne kamer CCTV mog± byæ porównywalne to mechanizmy obrotowe mog± siê znacznie ró¿niæ zarówno pod wzglêdem funkcjonalno¶ci, niezawodno¶ci jak i jako¶ci wykonania. Warto inwestowaæ w wysokiej jako¶ci zintegrowane kamery PTZ, poniewa¿ w przypadku niedrogich rozwi±zañ wady mechanizmów obrotowych bardzo czêsto wychodz± po pewnym czasie u¿ytkowania. W przeciwieñstwie do kamer przemys³owych, których konstrukcja bazuje przede wszystkim na uk³adach elektronicznych, g³owice PTZ to urz±dzenia mechaniczne, które po pewnym czasie u¿ytkowania siê zu¿ywaj±. Producenci niedrogich zintegrowanych kamer PTZ bardzo czêsto w konstrukcji g³owicy stosuj± elementy wykonane z tworzyw sztucznych, których niska odporno¶æ na eksploatacje znacznie skraca ich ¿ywotno¶æ. Zaawansowane i niezawodne g³owice PTZ ze wzglêdu na swoj± konstrukcjê mechaniczn± musz± du¿o kosztowaæ, gdy¿ wykonuje siê je z najwy¿szej jako¶ci materia³ów odpornych na uszkodzenia mechaniczne i zu¿ycie. Wybieraj±c zintegrowane kamery PTZ warto siê skupiæ na urz±dzeniach znanych i cenionych marek.
Sposoby sterowania kamerami PTZ
Sterowanie g³owicami PTZ oraz zaawansowanymi uk³adami optycznymi typu „moto-zoom” wymaga stosowania specjalistycznych sterowników oraz tzw. odbiorników telemetrycznych. Sterowniki to urz±dzenia korzystaj±ce z mikrokontrolerów, które w zale¿no¶ci od swojej konstrukcji umo¿liwiaj± obs³ugê od jednej do nawet kilkuset kamer PTZ. Urz±dzenia dedykowane do obs³ugi jednej kamery najczê¶ciej bazuj± na prostych uk³adach przeka¼nikowych.
Kamery PTZ przewa¿nie sterowane s± przy pomocy specjalnego pulpitu steruj±cego, który podobnie jak sterowniki mo¿e wystêpowaæ w kilku wersjach:
Zintegrowane kamery PTZ mog± byæ sterowane równie¿ po okablowaniu koncentrycznym lub skrêtce. W wiêkszo¶ci przypadków sterowanie po skrêtce odbywa siê z wykorzystaniem jednego z dwóch protoko³ów komunikacyjnych: Pelco P i D. Wykorzystanie specjalnych protoko³ów komunikacyjnych pozwala na sterowanie kamerami z poziomu specjalistycznego oprogramowania np. firmy GeoVision (brak konieczno¶ci zakupu klawiatury steruj±cej).
Elementy dodatkowe
Wspó³czesne kamery zintegrowane PTZ bardzo czêsto wyposa¿ane s± w szereg dodatkowych funkcji i uk³adów, których zadaniem jest usprawnianie obserwacji oraz zwiêkszenie efektywno¶ci pracy operatora kamery.